Theory X to koncepcja zarządzania, opracowana przez Douglasa McGregora, która zakłada, że ludzie z natury nie lubią pracy i będą unikać jej, jeśli tylko mogą. Menedżerowie kierujący się tą teorią często stosują autorytarny styl zarządzania, opierając się na kontroli i nadzorze, aby zmusić pracowników do wykonywania swoich obowiązków. Theory X kładzie nacisk na konieczność stosowania ścisłych reguł, nadzoru i kar, aby osiągnąć cele organizacji.
W praktyce, podejście oparte na Theory X może prowadzić do ograniczenia kreatywności i motywacji pracowników, ponieważ nadmierna kontrola oraz brak autonomii powodują frustrację i spadek zaangażowania. Taki model zarządzania może skutkować niską satysfakcją zawodową, wysoką rotacją kadr oraz utratą potencjału twórczego, co wpływa negatywnie na efektywność organizacyjną. Pracownicy czujący się ograniczeni często nie wykazują inicjatywy ani chęci do samorozwoju.
Mimo że Theory X może być skuteczna w pewnych, specyficznych warunkach, obecnie większość organizacji dąży do bardziej elastycznych i partnerskich modeli zarządzania. Koncepcja ta stanowi jednak ważny punkt odniesienia w historii teorii zarządzania, przypominając o znaczeniu odpowiedniego podejścia do motywowania pracowników i konieczności równowagi między kontrolą a autonomią. W rezultacie, Theory X stanowi fundament do dalszych badań i rozwoju nowoczesnych modeli przywództwa.